Casus systemische verstrikking door verdrongen verdriet. (door Luuc Christiaanse, famielieconstallatie opsteller, lid SONT en tot 31-12-2016 van het NGVH): Vanaf 1 januari 2017 lid NVPA en geregistreerd bij de RBCZ.
Deze casus staat ook beschreven in het boekje ‘de Verlichting’ uit 2007,
Moeilijk opvoedbare dochter blijkt het verdriet van moeder en de machteloosheid van vader te dragen.
(In het licht van het systhemisch werken volgens Bert Hellingers Orders of Love).
Hoe een gezin verstrikt geraakt is door onverwerkte rouw. (deze casus staat ook beschreven in het boekje ‘de Verlichting’ uit 2007)
Een jonge vrouw, laten we haar Kim noemen, biedt zich aan voor
therapie omdat heel onzeker is en moeite heeft om relaties aan te gaan
en omdat ze van haar omgeving feed-back krijgt dat ze geen rekening met
anderen houdt. Sommige problemen waar een kind mee zit lijken
onoplosbaar door een intrapsychische aanpak alleen. Ook door de
problemen op gedragsniveau te bekijken en interpreteren levert dan niets
op.
Een fenomenologische visie, vanuit Liefdevolle observatie
vanuit een lege geest van het gehele gezin, die geenszins op ego-niveau
geïnterpreteerd mag worden blijkt zicht te werpen op de
gemeenschappelijke familieziel van het gezin van herkomst van het kind.
Door niet alleen afzonderlijk naar het kind te kijken maar ook het functioneren van het hele gezin te betrekken bij het probleem geeft een familievoorstelling een brede fenomenologische kijk op het probleem. Vaak wordt dan ook duidelijk hoe zwaar een kind het kan hebben als het de pijn van een of beide ouders uit een zielenloyaliteit tracht te dragen. Door naar alle betrokkenen een open niet-oplossingsgerichte houding in te nemen kan veel aan het licht komen wat bij andere werkwijzen bedekt blijft. De verwarring en verstrikking waarmee het kind leeft, wordt duidelijk als licht wordt geworpen op het intense verdriet wat de moeder tracht te maskeren. Het kind voelt soms dat het verdriet, waar de moeder mee behept is ondragelijk is. Het gaat over een gezin waarvan de vader eerder getrouwd is en twee kinderen uit een vorig huwelijk heeft en lang voordat hij zijn tweede vrouw trouwt krijgt zijn vrouw een aantal miskramen van hem. Deze vrouw heeft ook al eerder vier miskramen uit een vorige relatie gehad. Daarna worden twee dochters geboren. De oudste dochter (is de client) is nu 21 jaar en de jongste is 18 jaar.
In de kern zijn de individuele gezinsleden allemaal prachtige lieve mensen, elk begaafd met bijzondere talenten. Door de tijden heen is er wel veel energie verspeeld door de verstrikkingen in dit gezin. De enorme tragedie heeft zich dus afgespeeld voor de geboorte van de 21 jarige cliënt. Kennelijk hebben de ouders indertijd niet samen kunnen rouwen. Overigens hebben de ouders ook niet direct kunnen (t)rouwen en toen dan toch na 15 jaar getrouwd werd is dat in stilte veel later gebeurd. Dit huwelijk is niet openbaar gevierd. Was het niet-vieren een blijk van rouwen naar elkaar? Ook het niet of zelden vieren van de verjaardagen lijkt achteraf gezien als een blijk van rouw naar elkaar.
Bovendien heeft de moeder de vader niet willen eren in zijn vaderschap, waardoor hij zich terecht buitenspel gezet heeft gevoeld. “Ik voed de kinderen op” Hiermee is het gehele gezin op een verkeerde positie in het gezin terechtgekomen.
Verstrikkingen
Bert Hellinger noemt dit verstrikkingen of familie zielverwarringen.
De moeder is hierin de “eeuwige” verdrietige moeder, die dit niet aankan, en in feite, bij gebrek aan het gezamenlijk doorleven van de rouwfase, de verloren kinderzieltjes achterna is gegaan, en daardoor in feite niet beschikbaar als partner en als moeder.
In feite ligt hier de oorsprong van de tragedie van de beide ouders. Dat zij op dat moment niet in staat waren samen het verdriet aan te kunnen is hun noodlot. Dat wil overigens niet zeggen dat dit gezinsverdriet niet te repareren zou zijn, nu de echtelieden veel wijzer en ouder zijn geworden. Daar is wel moed voor nodig en het is noodzakelijk om trots en rancune los te laten. Uit piëteit naar de dode en nog levende kinderen en het verdere nageslacht zou het goed zijn als dit niet wordt doorgegeven aan de opvolgende generaties.
De posities in de verstrikkingen
– De oudste dochter, de plaatsvervangend partner van de vader, die geïdentificeerd is met de onbewuste boosheid van de moeder tav de vader, wegens het niet samen hebben kunnen rouwen om het gezamenlijke verlies en de respectloosheid van de moeder ten aanzien van de vader, als vader, de opvoeder. Zoiets van als je niet wil rouwen met mij om onze verloren kinderzielen mag je ook geen vader zijn voor mijn andere kinderen.
– Dat zware verlies dat de moeder niet alleen kan en wil voelen, draagt de cliënt (oudste dochter) uit een soort loyaliteit voor haar moeder, (Het lijkt wel of ze niet anders kan), zodat de oudste dochter op een dergelijk respectloze manier met de vader omgaat, zodat de vader wel boos moet worden op de oudste dochter, en de moeder dat op deze wijze gespiegeld krijgt.
– De vader, op zijn beurt kan niet anders dan via zijn eigen eerst levende dochter laten zien aan de moeder, (die in feite afwezig is), dat hij respect verdient door soms zelfs op een bijna dwangmatige wijze respect af te dwingen. De oudste dochter denkt dat hij geestelijk ziek is en de vader denkt dat de oudste dochter ziek is. En zo is de cirkel weer rond.
Door de verwensingen (rotwijf, kutmens, enz), naar de moeder toont de oudste dochter haar loyaliteit jegens de vader, omdat deze dat op onbewust niveau uitstraalt naar de moeder (Het is toch vreselijk niet gerespecteerd te worden’. Daardoor is het wel handig dat de vader ook zo’n last kan ervaren van de rotzooi die de oudste dochter achterlaat. (WC vies achterlaten, overal koffievlekken, (eigen) afwas niet opruimen) etc. Als men zich werkelijk inleeft wat dit meisje voor het ouderpaar draagt dan is de tol die ze daarvoor rekent niet eens zo hoog. En dat niemand ziet wat ze voor de algehele familieziel doet vindt ze natuurlijk heel dom (hetgeen ze ook steeds zegt).
De last die zij de ouders bezorgt vertaalt zich door hun koelkast leeg te eten, het voortdurende geschreeuw, het voortdurend geldvragen, de telefoontjes, ver voorbij middernacht thuiskomen, etc. De wet van herstel van het evenwicht noodt haar zo te handelen. Daarbij heeft het zowel het effect dat de vader er boos om wordt als ook dat de moeder de vader weer eens kan vernederen tav beide dochters door van hem te eisen in het bijzijn van zijn dochters dat hij zich als vader moet excuseren, terwijl hij zijn vaderlijke rol tracht te spelen, als een van hen in gedrag bijgestuurd moet worden. Hiermee kan de moeder eens te meer haar gebrek aan respect voor de vader, als vaderfiguur tonen.
Wat een vindingrijkheid van de ziel van de oudste dochter om dat allemaal in één keer te kunnen bereiken met één en het zelfde gedrag. En zolang het patroon tussen de ouders niet wordt doorbroken zal ze hier onbewust mee doorgaan. Is het een excuus waar de moeder via de oudste dochter bij de vader om vraagt tav haar in de kou laten staan met haar miskramen? Wie doorbreekt deze vreselijke cirkel van machteloosheid? De vader heeft blijk gegeven dit wel te willen terwijl bekend is dat de moeder hier door hem moeilijk in te bereiken is. Haar pijn is ook bijzonder groot.
– De jongste dochter bleef tot dat de oudste dochter op haar 18e het huis uitging naar het buitenland aardig buiten schot. Maar zodra de oudste dochter vertrokken was moest ook zij de zware taak van haar oudst levende zus overnemen.
Wat hier blijkt is dat de familieverstrikkingen zo groot zijn dat de enige mogelijkheid voor het kind is om het huis te verlaten. De jongste zus is hierdoor wel de volgende die de projecties van beide ouders is gaan dragen.
De oplossing is dat de moeder op enige wijze zal dienen te worden betrokken bij de therapie of dat beide dochters hun blinde loyaliteit naar haar en de vader zullen opgeven.
In het laatste geval wordt het weer het probleem van de moeder en vader, die het probleem lange tijd hebben uitgeleend aan hun dochters. Daar de moeder niet toegankelijk bleek bij de opstellingen en dat ze het probleem alleen bij de vader deponeerde, is verder gekozen om de dochters vrij te maken van hun verstrikking door hen te helpen de blinde loyaliteit los te laten en hun ouders te gaan zien als HUN OUDERS met helaas een onopgelost probleem van onverwerkte rouw.